Kadernota Soest: veel plannen, maar voor uitvoering zijn extra middelen van het Rijk nodig

Het college heeft de voorjaarsnota 2024 en de kadernota 2025 vastgesteld en aan de gemeenteraad aangeboden. De voorjaarsnota is een rapportage over het lopende jaar 2024. Het college verwacht voor 2024 een klein tekort van afgerond 100.000 euro. In de kadernota 2025 geeft het college een vooruitblik op de gemeentelijke begroting voor 2025. Als het Rijk niet met extra middelen komt, dan kan de gemeente niet alle plannen uitvoeren. Het college geeft in de kadernota aan hoe keuzes gemaakt kunnen worden.

Deze vier opgaven kennen een grote urgentie en reiken voorbij deze bestuursperiode.

Voor de opgave Energie presenteert het college na de zomervakantie een nieuw programma Energie van Soest 2024-2030. Het programma richt zich de te halen doelen in 2030, maar kijkt ook verder vooruit. De stip op de horizon is immers een CO₂-neutrale gemeente Soest.

Voor de opgave Wonen zijn de ontwikkelingen in het Dalweggebied en Soesterberg-Noord van groot belang. In het aanstaande omgevingsprogramma Wonen geeft het college antwoord op de vraag hoe we zorgen voor voldoende betaalbare, toekomstbestendige en duurzame woningen.

In de opgave Sociaal domein is een belangrijke stap gezet door de vaststelling van de Visie Sociaal Domein, eind 2023. In de kadernota werkt het college de deelopgaven gezonde leefstijl, bestaanszekerheid, mentale weerbaarheid, kansengelijkheid en meedoen en inclusie verder uit in speerpunten voor het komende jaar.

De opgave Opvang vluchtelingen is een brede opgave. Als gemeente hebben we de wettelijke taak om voor verschillende groepen te zorgen voor opvang of een woning. Dit betreft asielzoekers, amv’ers, statushouders en Oekraïners. Het college onderzoekt de mogelijkheden om asielopvangplekken te combineren met een deel van de woonopgave.

Het zwembad aan de Dalweg is al 33 jaar in gebruik en dat is merkbaar. We moeten nu beslissen hoe we daar mee verder gaan. Bij de afweging maakt het college gebruik van de uitkomsten van de enquête, die door veel inwoners is ingevuld. Het college wil eind dit jaar hierover een besluit nemen. In de kadernota houdt het college rekening met een investeringsbedrag tussen 10 miljoen euro en 24 miljoen euro. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van keuzes.

Tegelijk met de kadernota heeft het college ook het nieuwe huisvestingsplan voor het onderwijs vastgesteld. Het nieuwe huisvestingsplan betekent een totale in vestering van 70 miljoen euro in de komende 10 jaar. Projecten die als eerste worden opgepakt zijn de nieuwbouw van het Griftland College, de 2e Van der Huchtschool. Daarna volgt de Postiljon. In de kadernota reserveert het college hiervoor de noodzakelijke extra middelen.

In de afgelopen jaren heeft de gemeente, samen met inwoners en maatschappelijke organisaties, fors geïnvesteerd in de wijk Smitsveen. Het project loopt dit jaar echter af. In de kadernota geeft het college nu aan door te willen gaan met een aantal succesvolle projecten, zoals de buurtkeuken, de huiskamer, opvoedondersteuning, outreachend werk en preventie. Het college wil hiervoor een jaarlijks budget reserveren van 189.000 euro.

Als vervolg op de eind vorig jaar vastgestelde visie Sociaal Domein, legt het college een aantal voorstellen aan de raad voor. Het college wil meer doen om problemen aan te pakken van inwoners die zorg nodig hebben en tegelijk overlast veroorzaken (zorg en veiligheid). Ook wil het college meer investeren in de eigen teams, zodat op termijn minder specialistische (en vaak erg dure) hulp nodig is.

Het college wil dat de extra middelen voor handhaving en bestrijding van ondermijning (145.000 euro), die voor dit jaar beschikbaar zijn, structureel in de begroting worden opgenomen. Daarnaast staat ook extra geld (75.000 euro) in de kadernota voor de uitvoering van de Wet Bibob. Dit om onder meer te voorkomen dat vergunningen gebruikt worden voor criminele activiteiten.

Om alle plannen in de kadernota uit te voeren is onvoldoende geld beschikbaar. Dat komt vooral door kortingen van het Rijk op het Gemeentefonds, de belangrijkste inkomstenbron voor gemeenten. Vooral vanaf 2026 is dit het geval. In de media wordt 2026 vaak aangeduid als het ‘ravijnjaar’.

Net als andere gemeenten wil Soest dat deze kortingen worden teruggedraaid. Dit is inmiddels voor een deel ook gebeurd, maar nog lang niet voldoende. Als het Rijk niet met meer middelen over de brug komt, dan moeten gemeenten – en ook Soest -  ingrijpende bezuinigingen doorvoeren. In de kadernota staat een aantal uitgangspunten voor hoe dat zou kunnen. Een van die uitgangspunten is kwetsbare inwoners zoveel mogelijk te ontzien.